Ноёб металлар учун кураш
Ноёб металлар учун кураш
Хабар:
Хитой ноёб металлар экспортига кенг миқёсли чекловлар эълон қилганидан кейин унинг АҚШ билан савдо уруши яна авж олди ва бу глобал бозорларда хавотир уйғотди. Бу ҳақида BBC агентлиги маълум қилди.
Хитой Савдо вазирлигининг “2025 йил учун 62-сонли билдиришнома” номли ҳужжати экспорт шартларини кескин кучайтирди. Энди хорижий компаниялар ноёб металларни экспорт қилишдан олдин ҳукуматдан рухсат олишлари ва улардан қандай мақсадда фойдаланишини кўрсатишлари керак. Бу талаб жуда оз миқдорда металл қўшилган маҳсулотларга ҳам тегишли. (Ал Жазеера Нет)
Изоҳ:
Бугунги кунда инсоният анъанавий қуроллар билан олиб бориладиган урушлардан фарқли ўлароқ янги урушни бошдан кечирмоқда. Бу ноёб металлар учун олиб борилган урушдир. Унинг фронти бозорларда, конларда ва лабораторияларда бўлади ва бошқаруви эса стратегик режалаштириш хоналарида амалга оширилади. Бу моддалар замонавий саноатнинг таянчига ҳамда XXI асрда иқтисодий ва ҳарбий кучнинг калитига айланди.
Литий, кобальт, никель ва бошқа ноёб элементлар смартфонлардан тортиб электромобилларгача, ракеталардан тортиб сунъий йўлдошларгача бўлган мавжуд ва келажакдаги барча технологияларнинг асосидир. Шу сабабли бу материаллар буюк давлатлар ўртасидаги махфий қуролга ҳамда иқтисодий ва сиёсий ҳукмронлик манбаига айланди.
Ғарб – айниқса, АҚШ ва Европа мамлакатлари – энергия манбаларига эга бўлиш дунёни бошқариш учун етарли эмаслигини, балки келажак ноёб ресурсларга эгалик қилганнинг қўлида бўлишини аллақачон англаб етишди. Шунинг учун улар дунёга ўз нуфузини ёйиш харитасини нефт ва газ асосида эмас, балки конлар ва металлар асосида қайта чизишни бошлашди.
Хитой бу мувозанатни бузиб, дунёдаги ноёб ресурсларнинг 60 фоиздан кўпроғига эгалик қилиш билан саноат таъминот занжирларини ўз қўлига олди. Бу эса, Ғарбни хавотирга солиб, Шарқ ва Ғарб ўртасидаги иқтисодий ва сиёсий рақобатни кучайтирди.
Ислом ўлкаларига келсак, кенг ҳудудлари ва ҳисобсиз табиий ресурсларига қарамай, бу урушнинг бир четида қолиб кетмоқда. Африкадан Осиёгача бўлган бир қанча ўлкалар ноёб металларнинг улкан захираларига эгадир. Аммо стратегик кўзқарашнинг йўқлиги ва сиёсий қарорларнинг Ғарб иқтисодига боғлиқлиги уларни шунчаки хом ашё етказиб берувчиларга айлантириб қўйди.
Ушбу ноёб моддаллар мусулмон ерларидан қазиб олинади, сўнг арзон нархларда экспорт қилинади ва қайта ишланган маҳсулотлар шаклида юқори нархларда импорт қилинади. Шу тарзда, Умматнинг бойлиги ўзига ҳеч қандай фойда келтирмай, ташқарига чиқиб кетаверади. Бунинг сабаби, ушбу минераллардан Уммат манфаати учун фойдаланадиган Исломий лойиҳанинг йўқлигидир.
Агар сиёсий ирода ва иқтисодий бирлик бўлганида эди, Ислом ўлкалари буюк давлатлар мезонида қарам эмас, балки таъсир ўтказувчи ўйинчиларга айланиши мумкин эди. Чунки Ислом дунёси улкан географик ҳудудга, стратегик жойлашувга, ҳисобсиз табиий ресурсларга ва улкан инсоний потенциалга эгадир. Фақат ушбу имкониятларни бирлаштира оладиган ва иқтисодий қарорларни ташқи қарамликдан озод қила оладиган ягона лойиҳа керак холос.
Ноёб металлар устида кетаётган уруш – бу шунчаки иқтисодий уруш эмас, балки ақл, онг, суверенитет ва келажакда ким қарор чиқаришини аниқлаш учун бўлган урушдир.
Агар Ислом Уммати бу халқаро вазиятдаги ўрнини қайта белгилаб, оёққа турмаса, унинг бойлиги бошқаларнинг хизматида қолиб кетаверади. Ўзи эса, тақдирини бошқалар белгилайдиган дунёда айланиб юраверади.
Бугун биз муҳим бурилиш нуқтасида турибмиз: ё бойлигимизни арзимас баҳога сотиб, ундан чиққан маҳсулотларни қиммат баҳога сотиб оладиган қарам истеъмолчиларга айланамиз, ёки бу иқтисодий урушни ҳазорий ва етакчилик ролларимизни қайта тиклаш имконияти сифатида қабул қиламиз.
Агар Уммат ўз Роббисига қайтиб, сафларини бирлаштирса ва Ислом байроғини кўтарса, иккинчи танлов унга асло қийин бўлмайди.
وَلّهِ الْعِزَّةُ وَلِرَسُولِهِ وَلِلْمُؤْمنين
“Куч-қудрат Аллоҳники, Унинг пайғамбариники ва мўминларникидир” (63:8)
