АКШнын кеңири геосаясий стратегиясынын алкагында түзүлгөн 28 пункттан турган планы
АКШнын кеңири геосаясий стратегиясынын алкагында түзүлгөн 28 пункттан турган планы
Жаңылык:
Дүйнөлүк маалымат каражаттары, Америка Кошмо Штаттары менен Орусия Украина жаңжалын аяктоо үчүн «28 пункттан турган план» деп аталган документ боюнча сүйлөшүүлөрдү жүргүзүп жатышканын кабарлашты. Акыркы макулдашууга али жетише элек болгонуна карабастан, маалыматтарда бул план регионалдык абалга, коопсуздук кепилдиктерине, Украинанын нейтралдуулугуна жана чет элдик курал-жарактын жеткирилишине коюлуучу чектөөлөргө байланышкан сунуштарды камтый турганы айтылат.
Комментарий:
Бул жыйырма сегиз пункт тынчтык демилгеси эмес, АКШ өзү уюштурууга салым кошкон согуштун натыйжаларын башкаруу үчүн колдонуп жаткан дипломатиялык алкак болуп эсептелет. Бул согуш ондогон жылдар мурда түзүлгөн стратегиянын натыйжасы.
Советтик Союзу кулагандан кийин, Америка дароо Европадагы таасирин кеңейтип, Орусияны курчап баштады. Түндүк Атлантика альянсы (НАТО) системалуу түрдө чыгыш тарапка кеңейди. 2008-жылы НАТО, акыры, Украина менен Грузия мүчө боло турганын расмий жарыялады. Бул болсо Орусия тарабынан түз коркунуч катары кабыл алынды. Мунун бары түшүнүктүү.
2014-жылы АКШнын колдоосу менен Украинада бийлик алмашты. Батыштын кийлигишүүсүнөн кийин Орусияга кызмат кылган президент Виктор Янукович кулатылып, америкалык дипломаттар жаңы өкмөттү түзүүгө активдүү катышты. Бул төңкөрүш Крымдын аннексиясына жана Донбасстагы куралдуу көтөрүлүшкө алып келди.
Ошондон бери АКШ Украинаны саясий, аскердик жана экономикалык жактан өзүнүн таасир чөйрөсүнө кошуп келди. Курал-жарак жөнөтүү, НАТОнун окуусу жана «реформаларга» басым аркылуу Украина Орусияга каршы стратегиялык фронттогу мамлекетке айланды. Ошондуктан 2022-жылкы орус баскынчылыгы капысынан жасалган агрессия эмес, Вашингтон койгон капканга, АКШнын көп жылдык басымынын жыйынтыгына жооп болгон.
АКШ үч негизги максатка жетүүгө умтулду:
1-Европа аймагындагы кыйыр согуш аркылуу Орусияны алсыратуу.
2-Европаны коргонууда жана энергоресурстарда толугу менен АКШга көз каранды кылуу.
3-Орусия менен Кытайдын ортосуна кастык салып, алардын стратегиялык өнөктөштүгүн бузуу.
Бул максаттар толук аткарылбай, кээ бир бөлүгү гана ишке ашканына карабастан, Вашингтон азыр бул жагдайды жаңжалды турукташтыруу үчүн ыңгайлуу мүмкүнчүлүк деп эсептөөдө. НАТО альянсы бекемделди, Европа буга чейин болуп көрбөгөндөй деңгээлде ага көз каранды болуп калды, Орусия аскерий жана экономикалык жактан зыян тартты. Кийинки этап АКШнын негизги стратегиялык атаандашы болгон Кытайга бурулат.
Демек, 28 пункттан турган бул план – тынчтык жолу эмес, америкалык салттуу үлгүнүн бир бөлүгү. Адегенде провокация кылуу, андан соң чыңалууну күчөтүү, анан анын жыйынтыктарын АКШнын үстөмдүк кылган кызыкчылыктарына ылайык дипломатиялык жол менен кайра тартипке келтирүү. Украина жаңжалы ошол узун чынжырдын бир гана тогоосу.
Вашингтон азыр көңүлүн Азияга буруп жаткандыктан, бул план Украин фронтун ооздуктап, мындан аркы чыңалууну болтурбоого багытталган аракет катары түшүнүлүшү керек. Ошол эле учурда ал Кытай менен кеңири стратегиялык атаандаштыкка даярдануунун бир бөлүгү болуп саналат.
